Τι είναι η στένωση της αορτικής βαλβίδας;

Η καρδιά είναι ένα πολύπλοκο όργανο που κάνει μια απλή αλλά τόσο σημαντική λειτουργία: είναι η αντλία αίματος του οργανισμού μας. Στην πραγματικότητα, είναι δύο αντλίες σε μία. Η μία αντλία (η δεξιά) προωθεί το ‘φτωχό’ σε οξυγόνο αίμα (φλεβικό) που μαζεύεται από τις φλέβες όλου του σώματος προς τους πνεύμονες για να οξυγονωθεί. Η άλλη αντλία (η αριστερή) προωθεί το ‘πλούσιο’ (αρτηριακό) σε οξυγόνο αίμα από τους πνεύμονες στις αρτηρίες όλου του σώματος και των οργάνων μας.

Η αριστερή αντλία αποτελείται από 2 ‘χώρους’ (κοιλότητες), τον αριστερό κόλπο και την αριστερή κοιλία και δύο βαλβίδες, την αορτική και τη μιτροειδή βαλβίδα. Από την αριστερή κοιλία ξεκινάει επίσης η αορτή, που είναι η μεγαλύτερη αρτηρία του σώματός μας και από αυτήν εκφύονται όλες οι αρτηρίες του σώματός μας περίπου όπως τα κλαδιά ενός δέντρου. Η αορτή χωρίζεται από την αριστερή κοιλία από την αορτική βαλβίδα, η οποία είναι και ανεπίστροφη, δηλαδή φυσιολογικά επιτρέπει τη ροή του αίματος μόνο από την αριστερή κοιλία προς την αορτή και όχι αντίστροφα. Φυσιολογικά η αορτική βαλβίδα αποτελείται από τρεις λεπτές και ελαστικές πτυχές, ενώ ένα μικρό ποσοστό ανθρώπων γεννιούνται με βαλβίδα δίπτυχη, δηλαδή βαλβίδα που αποτελείται από δύο μόνο πτυχές.

Η στένωση της αορτικής βαλβίδας είναι συνηθέστερα νόσος της τρίτης ηλικίας. Προκαλείται από σταδιακή σκλήρυνση των πτυχών της βαλβίδας και εναπόθεση ασβεστίου, με αποτέλεσμα η βαλβίδα να ανοίγει όλο και με μεγαλύτερη δυσκολία. Να απαιτεί δηλαδή όλο και περισσότερη ‘δύναμη’ από τον καρδιακό μυ για να ανοίξει επαρκώς και να διοχετεύσει ικανή ποσότητα αίματος προς την αορτή. Θυμίζει μια πόρτα που οι μεντεσέδες είναι σφικτοί με αποτέλεσμα να απαιτείται προσπάθεια για να ανοίξει.

Γιατί συμβαίνει; – Αίτια

Η βασικότερη αιτία εκφύλισης και στένωσης της αορτικής βαλβίδας είναι η ηλικία και η γήρανση του οργανισμού. Στην ηλικία των 80 σημαντικός αριθμός ασθενών θα εμφανίσει στένωση της αορτικής βαλβίδας και ένα ποσοστό από αυτούς θα χρειαστεί αντικατάσταση της βαλβίδας.

Εκτός από την ηλικία, υπάρχουν και άλλες αιτίες στένωσης της αορτικής βαλβίδας. Έχει βρεθεί ότι τα άτομα που γεννήθηκαν με δίπτυχη αντί για τρίπτυχη αορτική βαλβίδα εμφανίζουν στένωση σε νεότερη ηλικία αφού η βαλβίδα τους «γερνάει», εκφυλίζεται δηλαδή, νωρίτερα. Άλλη αιτία αποτελεί η εκφύλιση της αορτικής βαλβίδας από ρευματική νόσο, δηλαδή η εκφύλιση της βαλβίδας που οφείλεται σε προσβολή από μικροβιακή λοίμωξη που δεν αντιμετωπίστηκε εγκαίρως σε νεαρή ηλικία.

Υπάρχουν επίσης κάποιοι παράγοντες κινδύνου που μπορεί να επισπεύσουν την εκφύλιση της αορτικής βαλβίδας. Αυτοί είναι:

• Οι δυσλιπιδαιμίες, δηλαδή αυξημένα τριγλυκερίδια και χοληστερίνη (ιδίως η LDL)
• Η αρτηριακή υπέρταση, δηλαδή αυξημένη πίεση που μπορεί να εμφανιστεί τόσο στη συστολική (μεγάλη) όσο και στη διαστολική (μικρή) πίεση
• Το κάπνισμα, που αφορά τόσο τα κλασσικά προϊόντα καπνού όσο και τα ηλεκτρονικά προϊόντα
• Η νεφρική ανεπάρκεια, δηλαδή η δυσλειτουργία των νεφρών

Πώς γίνεται η διάγνωση;

Η διάγνωση της στένωσης της αορτικής βαλβίδας γίνεται με ένα απλό διαθωρακικό υπερηχογράφημα (τρίπλεξ) καρδιάς. Συχνά όμως απαιτούνται πιο ειδικές εξετάσεις για την καλύτερη χαρτογράφηση της βαλβίδας και της αριστερής κοιλίας, όπως η μαγνητική τομογραφία καρδιάς και το διοισοφάγειο υπερηχογράφημα καρδιάς. Σε ασθενείς ασυμπτωματικούς υπό προϋποθέσεις μπορεί να πραγματοποιηθεί και δυναμική υπερηχογραφία καρδιάς (stress echo).

Συμπτώματα αορτικής στένωσης

Όπως αναφέραμε παραπάνω, η στένωση της αορτικής βαλβίδας απαιτεί περισσότερο έργο από την καρδιά για να ανοίξει την βαλβίδα επαρκώς. Αυτό προκαλεί στην καρδιά πάχυνση των τοιχωμάτων, γνωστή και ως υπερτροφία, ενώ σταδιακά χάνει την ελαστικότητά της. Αν παραμείνει χωρίς αντιμετώπιση η στένωση της αορτικής βαλβίδας μπορεί να οδηγήσει σε καρδιακή ανεπάρκεια και αιφνίδιο καρδιακό θάνατο αφού η βαλβίδα μπορεί να μην ανοίξει αρκετά έτσι ώστε να εξωθηθεί ικανή ποσότητα αίματος από την αριστερή κοιλία.

Τα συνηθέστερα συμπτώματα της στένωσης της αορτικής βαλβίδας που μας προειδοποιούν είναι:

• Η στηθάγχη, δηλαδή το αίσθημα πόνου ή βάρους στο στήθος και στο θώρακα που μπορεί να εμφανιστεί ακόμα και σε ελάχιστη δραστηριότητα
• Η δυσκολία στην αναπνοή, η δύσπνοια, το «φούσκωμα» ή η εύκολη κόπωση που οφείλονται στη διαταραχή της ροής του αίματος από τα πνευμόνια προς την αορτή και το υπόλοιπο σώμα
• Το συγκοπτικό επεισόδιο, δηλαδή απώλεια συνείδησης για μικρό χρονικό διάστημα, που οφείλεται σε αρρυθμίες ή διαταραχές της αιμάτωσης του εγκεφάλου λόγω της στένωσης της αορτικής βαλβίδας.

Τα παραπάνω συμπτώματα δείχνουν απώλεια της ισσοροπίας στην κυκλοφορία του αίματος λόγω της στένωσης της βαλβίδας όποτε και επιβάλλεται η έγκαιρη αντιμετώπιση με αντικατάσταση.

Πολλοί ασθενείς όμως δεν εμφανίζουν κανένα από τα παραπάνω συμτώματα παρά τη σοβαρή στένωση της αορτικής βαλβίδας. Οι ασθενείς αυτοί εξακολουθούν να διατρέχουν κίνδυνο εμφάνισης καρδιακής ανεπάρκειας ή και αιφνίδιου θανάτου. Έτσι πλέον να συστήνεται αντικατάσταση αορτικής βαλβίδας ακόμα και σε ασυμπτωματικούς ασθενείς με σοβαρού βαθμού στένωση.

Αντιμετώπιση της στένωσης της αορτικής βαλβίδας

Αιτιολογική θεραπεία της στένωσης της αορτικής βαλβίδας δεν υπάρχει. Δηλαδή δεν υπάρχει τρόπος να αναστραφεί ή να εξαφανιστεί φαρμακευτικά η εκφύλιση στις πτυχές της αορτικής βαλβίδας. Η στένωση της αορτικής βαλβίδας αντιμετωπίζεται σχεδόν πάντα επεμβατικά.  Ανάλογα με τη νόσο, την κατάσταση και τις επιθυμίες του ασθενούς υπάρχει μια σειρά από τεχνικές αντικατάστασης. Αυτές είναι:

• Αντικατάσταση της αορτικής βαλβίδας με μηχανική, βιολογική ή βαλβίδα ταχείας έκπτυξης
• Διαδερμική αντικατάσταση της αορτικής βαλβίδας
• Βαλβιδοπλαστική με μπαλόνι που μπορεί να δράσει παρηγορητικά σε περιπτώσεις που δεν είναι δυνατή κάποια από τις πιο πάνω τεχνικές

Η κλινική μας εφαρμόζει ελάχιστα επεμβατικές τεχνικές για την αντικατάσταση της αορτικής βαλβίδας που γίνεται μέσω πολύ μικρών τομών ή διαδερμικά. Επίσης, υπάρχουν στη διάθεσή μας όλα τα πιο σύγχρονα και εξελιγμένα μοντέλα προσθετικών βαλβίδων κάθε είδους (βιολογικές, μηχανικές ή διαδερμικές) που εγγυόνται το καλύτερο μακροπρόθεσμο αποτέλεσμα και τη μεγαλύτερη ασφάλεια για τους ασθενείς μας, επιτρέποντάς μας παράλληλα να εξατομικεύσουμε την καταλληλότερη θεραπεία σε κάθε μεμονομένο περιστατικό.