Τι είναι η στεφανιαία νόσος;

Η καρδιά είναι ένα πολύπλοκο όργανο που κάνει μια απλή αλλά τόσο σημαντική λειτουργία: είναι η αντλία αίματος του οργανισμού μας. Στην πραγματικότητα, είναι δύο αντλίες σε μία. Η μία αντλία (η δεξιά) προωθεί το ‘φτωχό’ σε οξυγόνο αίμα (φλεβικό) που μαζεύεται από τις φλέβες όλου του σώματος προς τους πνεύμονες για να οξυγονωθεί. Η άλλη αντλία (η αριστερή) προωθεί το ‘πλούσιο’ (αρτηριακό) σε οξυγόνο αίμα από τους πνεύμονες ‘στις αρτηρίες όλου του σώματος και των οργάνων μας.

Η καρδιά αποτελείται ένα συγκεκριμένο είδος μυός που μοιάζει λίγο με τους μύες που έχουμε στο υπόλοιπο σώμα μας. Οι μύες αυτοί είναι που κάνουν το έργο των δύο ‘αντλιών’ που περιγράψαμε πιο πάνω. Για να λειτουργήσουν αυτοί οι μύες, χρειάζονται, όπως όλα τα κύτταρα του σώματος μας, οξυγόνο. Το οξυγόνο αυτό το παίρνουν από ένα ανεξάρτητο, δικό τους δίκτυο αρτηριών και φλεβών. Το δίκτυο αυτό το ονομάζουμε στεφανιαίο και τις αρτηρίες που το απαρτίζουν στεφανιαίες αρτηρίες. Υπάρχουν 3 κύριες στεφανιαίες αρτηρίες, Ο πρόσθιος κατιών με την περισπωμένη (που αποτελούν την αριστερή στεφανιαία αρτηρία) και η δεξιά στεφανιαία αρτηρία.

Η Στεφανιαία Νόσος είναι η κυριότερη αιτία θανάτου στο Δυτικό κόσμο. Οφείλεται στην αθηροσκλήρωση των στεφανιαίων αρτηριών που αναλαμβάνουν την τροφοδότηση αίματος προς τον καρδιακό μυ. Κατά την αθηροσκλήρωση δημιουργούνται πλάκες στο εσωτερικό των αρτηριών που μπορεί να προκαλέσουν σταδιακή μείωση της ροής αίματος ή και ξαφνική απόφραξη. Αποτέλεσμα των πιο πάνω είναι ο καρδιακός μυς να μην λαμβάνει την απαιτούμενη ποσότητα αίματος και οξυγόνου και να προκαλούνται διαταραχές στη λειτουργικότητά του, δηλαδή δεν μπορεί να συσπαστεί σωστά για να προωθηθεί το αίμα στα υπόλοιπα όργανα και το υπόλοιπο σώμα.

Ποια είναι τα συμπτώματα της στεφανιαίας νόσου;

Όταν υπάρχει διαταραχή στην αιμάτωση του καρδιακού μυός όπως αναφέραμε παραπάνω, ακολουθεί μια σειρά συμπτωμάτων που ποικίλλει και δεν είναι απόλυτα συγκεκριμένη. Οι περισσότεροι ασθενείς νιώθουν ζαλάδα εφίδρωση, αρρυθμίες, ενώ χαρακτηριστικότερα συμπτώματα είναι ο πόνος στο στήθος (στηθάγχη) στο κέντρο ή προς τα αριστερά, που μπορεί όμως και να εμφανιστεί στην πλάτη, στο επιγάστριο και να θυμίζει πόνο στο στομάχι, στο αριστερό ώμο και χέρι ή και στην αριστερή κάτω γνάθο. Αυτός ο πόνος μπορεί να εμφανιστεί κατά τη διάρκεια ήπιας ή έντονης δραστηριότητας οπότε ονομάζεται σταθερή στηθάγχη, αλλά μπορεί να εμφανίζεται και στην ηρεμία και μάλιστα όλο και πιο συχνά, οπότε και ονομάζεται ασταθής στηθάγχη. Η ασταθής στηθάγχη χρειάζεται άμεση ιατρική εκτίμηση γιατί μπορεί να οδηγήσει σε έμφραγμα όπως περιγράφεται πιο κάτω.  Άλλοι ασθενείς νιώθουν δυσφορία, δύσπνοια, εύκολη κόπωση και «φούσκωμα» σε μικρή δραστηριότητα ή και σε ηρεμία. Αξίζει να αναφερθεί ότι σε ασθενείς όπως οι σακχαροδιαβητικοί ο στηθαγικός πόνος μπορεί να απουσιάζει τελείως με αποτέλεσμα συχνά η υπόλοιπη συμπτωματολογία να διαφεύγει προσοχής.

Τι μπορεί να προκαλέσει η Στεφανιαία Νόσος;

Η στεφανιαία νόσος όπως περιγράψαμε προκαλεί διαταραχές στη ροή του αίματος στον καρδιακό μυ. Εκτός από τα συμπτώματα που αναφέραμε παραπάνω μπορεί να προκαλέσει και σοβαρές επιπλοκές όπως είναι επικίνδυνες αρρυθμίες,  καρδιακή ανακοπή, αιφνίδιος καρδιακός θάνατος και έμφραγμα. Όταν αποκλειστεί τελείως η ροή του αίματος σε κάποια στεφανιαία αρτηρία, τότε η περιοχή της καρδιάς που αρδεύεται από την περιοχή αυτή νεκρώνεται, παθαίνει δηλαδή μόνιμη βλάβη. Αυτή η μη αναστρέψιμη, μόνιμη νέκρωση τμήματος της καρδιάς ονομάζεται έμφραγμα. Συχνά τα εμφράγματα μπορεί να εμφανίσουν δευτερεύουσες επιπλοκές όπως είναι η δυσλειτουργία της μιτροειδούς βαλβίδας, ή η δημιουργία μεσοκοιλιακής επικοινωνίας. Τα εμφράγματα συχνά προκαλούν επικίνδυνες αρρυθμίες που μπορεί να προκαλέσουν καρδιακή ανακοπή, ενώ αν η περιοχή του εμφράγματος είναι αρκετά μεγάλη, τότε η καρδιά δεν μπορεί να λειτουργήσει και επέρχεται αιφνίδιος καρδιακός θάνατος.

Πώς προκαλείται η Στεφανιαία Νόσος;

Η στεφανιαία νόσος είναι αρκετά επικίνδυνη ασθένεια. Προκαλείται από πολλούς παράγοντες κινδύνου οι οποίοι μπορεί να δρούν μεμονωμένα ή και συνεργικά. Αυτοί είναι:

• Οι δυσλιπιδαιμίες, δηλαδή αυξημένα τριγλυκερίδια και χοληστερίνη (ιδίως η LDL)
• Η αρτηριακή υπέρταση, δηλαδή αυξημένη πίεση που μπορεί να εμφανιστεί τόσο στη συστολική (μεγάλη) όσο και στη διαστολική (μικρή) πίεση
• Ο σακχαρώδης διαβήτης δηλαδή η αυξημένη γλυκόζη στο αίμα. Ειδικά οι ασθενείς που πάσχουν από σακχαρώδη διαβήτη έχουν πιο επιθετική στεφανιαία νόσο ενώ συχνά λόγω διαβητικής νευροπάθειας δεν εμφανίζουν συμπτώματα θωρακικού πόνου (στηθάγχη)
• Το κάπνισμα, που αφορά τόσο τα κλασσικά προϊόντα καπνού όσο και τα ηλεκτρονικά προϊόντα
• Η παχυσαρκία. Ο αυξημένος δείκτης μάζας σώματος προδιαθέτει για εμφάνιση στεφανιαίας νόσου
• Η γονιδιακή προδιάθεση. Συχνά εμφανίζεται πρώιμη στεφανιαία νόσος σε ασθενείς που έχουν συγγενείς πρώτου ή δευτέρου βαθμού που επίσης εμφάνισαν στεφανιαία νόσο.
• Ο τρόπος ζωής. Η έλλειψη άσκησης και ο αγχώδης τρόπος ζωής φαίνεται να προδιαθέτει για την εμφάνιση στεφανιαίας νόσου

Οι παραπάνω παράγοντες συντελούν στην εμφάνιση αθηρωματικής πλάκας, δηλαδή εναπόθεσης λιπιδίων σε «τραυματισμένο» ενδοθήλιο των στεφανιαίων αρτηριών. Έτσι δημιουργείται κάψα που σταδιακά μειώνει το εύρος της αρτηρίας, ενώ αν σπάσει προκαλεί ξαφνική απόφραξη της αρτηρίας.

Πώς γίνεται η διάγνωση της στεφανιαίας νόσου;

Η διάγνωση της στεφανιαίας νόσου γίνεται με τρεις τρόπους:

• Με αιματολογικές εξετάσεις που μας δείχνουν την ύπαρξη παραγόντων κινδύνου (πχ αυξημένο σάκχαρο, υψηλή χοληστερίνη, αυξημένος αθηρωματικός δείκτης)
• Με το ηλεκτροκαρδιογράφημα, το οποίο μας δείχνει διαταραχές στη ροή του αίματος στις στεφανιαίες αρτηρίες στην ηρεμία
• Το τεστ κοπώσεως και η δυναμική υπερηχογραφία καρδιάς (stress echo) που μας δείχνουν διαταραχές στη ροή του αίματος στις στεφανιαίες αρτηρίες όταν η καρδιά είναι σε πλήρη λειτουργία
• Η στεφανιογραφία και η αξονική (αναίμακτη) στεφανιογραφία που μας δείχνουν απευθείας την ύπαρξη αθηρωματικών πλακών και διαταραχών στην αιμάτωση.

Πρόληψη

Η πρόληψη της στεφανιαίας νόσου έχει πολλά επίπεδα. Αρχικά απαιτείται τροποποίηση και μετάβαση σε ένα  υγιεινό τρόπο ζωής με:

• Ισορροπημένη διατροφή με μειωμένη λήψη άλατος, περιορισμό λιπαρών και ζάχαρης
• Απώλεια περιττού βάρους
• Άσκηση 2-3 φορές την εβδομάδα και περπάτημα καθημερινά
• Διακοπή καπνίσματος

Στη συνέχεια απαιτείται φαρμακευτική αγωγή στην περίπτωση που οι παραπάνω παρεμβάσεις δεν τροποιήσουν επαρκώς τους παράγοντες κινδύνου. Στόχος της φαρμακευτικής αγωγής είναι η ελάττωση της αυξημένης χοληστερίνης ή του αυξημένων επιπέδων σακχάρου, η ελάττωση της αρτηριακής πίεσης καθώς και η αντιαιμοπεταλιακή αγωγή που βελτιώνει τη ροή του αίματος στις αθηρωματικές περιοχές.

Ποια η θεραπεία της Στεφανιαίας Νόσου;

Αιτιολογική θεραπεία της Στεφανιαίας νόσου δεν υπάρχει. Δηλαδή δεν υπάρχει τρόπος να αναστραφούν ή να εξαφανιστούν αθηρωματικές πλάκες που ήδη έχουν εμφανιστεί στα αγγεία της καρδιάς. Έτσι στόχος της θεραπείας της Στεφανιαίας Νόσου είναι η σταθεροποίηση των πλακών αυτών και η πρόληψη και η αντιμετώπιση των πιθανών επιπλοκών που μπορεί να δημιουργηθούν στη ροή του αίματος.

Η βελτίωση της διατροφής και του τρόπου ζωής, ο τακτικός καρδιολογικός και αιματολογικός προληπτικός έλεγχος καθώς και οι εξετάσεις που αναφέρθηκαν πιο πάνω αποτελούν τον κορμό για τη μη περαιτέρω εξέλιξη της στεφανιαίας νόσου.

Όμως στις περιπτώσεις που η στεφανιαία νόσος έχει προχωρήσει σημαντικά με αποτέλεσμα να έχει μειωθεί ή διακοπεί η ροή του αίματος στις στεφανιαίες αρτηρίες απαιτείται επεμβατική αντιμετώπιση. Ανάλογα με τις ενδείξεις, η ροή στα στεφανιαία αγγεία μπορεί να αποκατασταθεί με αγγειοπλαστική με τοποθέτηση stent ή με επέμβαση αορτοστεφανιαίας παράκαμψης, γνωστή και ως επέμβαση bypass. Κάθε μία από τις τεχνικές αυτές έχει τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα της, που τα αναφέρουμε στην αντίστοιχη σελίδα. Επιγραμματικά, η κλινική μας είναι από τις λίγες στην Ελλάδα και πανευρωπαϊκά όπου η αντιμετώπιση της στεφανιαίας νόσου μπορεί να γίνει ενδοσκοπικά, ρομποτικά ή και υβριδικά.