Τι είναι η ανεπάρκεια μιτροειδούς βαλβίδας;

Η καρδιά είναι ένα πολύπλοκο όργανο που κάνει μια απλή αλλά τόσο σημαντική λειτουργία: είναι η αντλία αίματος του οργανισμού μας. Στην πραγματικότητα, είναι δύο αντλίες σε μία. Η μία αντλία (η δεξιά) προωθεί το ‘φτωχό’ σε οξυγόνο αίμα (φλεβικό) που μαζεύεται από τις φλέβες όλου του σώματος προς τους πνεύμονες για να οξυγονωθεί. Η άλλη αντλία (η αριστερή) προωθεί το ‘πλούσιο’ (αρτηριακό) σε οξυγόνο αίμα από τους πνεύμονες στις αρτηρίες όλου του σώματος και των οργάνων μας.

Η αριστερή αντλία αποτελείται από 2 ‘χώρους’ (κοιλότητες), τον αριστερό κόλπο και την αριστερή κοιλία και δύο βαλβίδες, την αορτική και τη μιτροειδή βαλβίδα. Ο αριστερός κόλπος συγκεντρώνει το πλούσιο σε οξυγόνο αίμα που έρχεται από τους πνεύμονες. Μόλις γεμίσει, προωθεί το αίμα αυτό μέσω της μιτροειδούς βαλβίδας στην αριστερή κοιλία για να εξωθηθεί στη συνέχεια από εκεί στο σώμα μας.

Ο αριστερός κόλπος λοιπόν χωρίζεται από την αριστερή κοιλία από τη μιτροειδή βαλβίδα, η οποία είναι και ανεπίστροφη, δηλαδή φυσιολογικά επιτρέπει τη ροή του αίματος μόνο από τον αριστερό κόλπο στην αριστερή κοιλία και όχι αντίστροφα. Φυσιολογικά η μιτροειδής βαλβίδα αποτελείται από δύο γλωχίνες, την πρόσθια και την οπίσθια, οι οποίες διαθέτουν ένα μηχανισμό που τις συγκρατεί που μοιάζει με αλεξίπτωτο και αποτελείται από τενόντιες χορδές.

Κατά την ανεπάρκεια μιτροειδούς βαλβίδας, η βαλβίδα παύει να είναι στεγανή, οπότε κατά την καρδιακή συστολή ένα μέρος του αίματος «επιστρέφει» αντίθετα με τη φυσιολογική φορά του αίματος προς τα πνευμόνια αντί να προωθηθεί στην αορτή. Καθώς η ανεπάρκεια γίνεται πιο σοβαρή, η ποσότητα του αίματος που επιστρέφει προς τα πνευμόνια όλο και αυξάνεται, φαινόμενο που συμβαίνει και κατά τη δραστηριότητα. Αυτό προκαλεί συμφόρηση του αίματος στην πνευμονική κυκλοφορία που προκαλεί δύσπνοια ενώ μπορεί να οδηγήσει και σε σοβαρότερη επιπλοκή όπως το πνευμονικό οίδημα που απαιτεί εισαγωγή στο νοσοκομείο.

Παράλληλα, λόγω της παλινδρόμησης του αίματος προς τον αριστερό κόλπο, προκαλείται διάταση, δηλαδή αύξηση του μεγέθους του. Η διάταση του αριστερού κόλπου προδιαθέτει σε επικίνδυνες αρρυθμίες με συνηθέστερη την κολπική μαρμαρυγή. Στην περίπτωση αυτή ο ασθενής νιώθει κατά περιόδους αρρυθμία και ταχυκαρδία ακόμα και σε ηρεμία, ενώ υπάρχει κίνδυνος εγκεφαλικού ή θρομβοεμβολικών επεισοδίων.

Όσο η ανεπάρκεια της μιτροειδούς παραμένει χωρίς αντιμετώπιση, εμφανίζεται σταδιακά καρδιακή ανεπάρκεια και ανεπάρκεια τριγλώχινας βαλβίδας με πολύ αρνητικά αποτελέσματα για τον ασθενή.

Γιατί συμβαίνει η ανεπάρκεια μιτροειδούς βαλβίδας; – Αίτια

Η ανεπάρκεια μιτροειδούς βαλβίδας χωρίζεται σε δύο βασικές κατηγορίες. Την εκφυλιστική (ή πρωτοπαθή) και τη λειτουργική  (ή δευτεροπαθή) ανεπάρκεια.

Η εκφυλιστική ή πρωτοπαθής ανεπάρκεια της μιτροειδούς αφορά παθήσεις της ίδιας της βαλβίδας. Συχνότερη είναι η μυξωματώδης εκφύλιση της βαλβίδας. Στην περίπτωση αυτή, η βαλβίδα εμφανίζει αλλοιώσεις που προκαλούν πάχυνση και περίσσεια ιστού στις γλωχίνες καθώς και επιμήκυνση, λέπτυνση ή και ρήξη στις τενόντιες χορδές που τις συγκρατούν. Συχνά αναφερόμαστε σε «φύσημα» ή «πρόπτωση» της μιτροειδούς βαλβίδας που ακριβώς οφείλεται στη διαταραχή της βαλβίδας και των χορδών αυτών.

Εκτός από την εκφυλιστική νόσο που είναι και η συνηθέστερη αιτία, ανεπάρκεια μιτροειδούς βαλβίδας πιθανόν να εμφανιστεί και στα πλαίσια ενδοκαρδίτιδας, δηλαδή προσβολής της καρδιάς από μικρόβια και εμφάνιση καρδιακής λοίμωξης. Συνηθέστερα μικρόβια που προκαλούν ενδοκαρδίτιδες είναι βακτηρίδια που μπαίνουν στην κυκλοφορία από το στόμα ή το ουροποιητικό.

 Άλλη αιτία ανεπάρκειας αποτελεί η προσβολή της μιτροειδούς βαλβίδας από ρευματική νόσο, δηλαδή η εκφύλιση της βαλβίδας που οφείλεται σε μικροβιακή λοίμωξη που δεν αντιμετωπίστηκε εγκαίρως σε νεαρή ηλικία.

Σπανιότερες αιτίες εμφάνισης πρωτοπαθούς ανεπάρκειας μιτροειδούς είναι φλεγμονώδεις νόσοι, κάποια φάρμακα καθώς και ακτινοθεραπείες.

Κατά τη λειτουργική ή δευτεροπαθή ανεπάρκεια μιτροειδούς δεν υπάρχει κάποια διαταραχή της βαλβίδας ή του μηχανισμού της. Ο λόγος που η βαλβίδα παύει να είναι στεγανή έχει να κάνει με διαταραχές του τοιχώματος της αριστερής κοιλίας και του δακτυλίου στον οποίο βρίσκεται η βαλβίδα. Παθήσεις που προκαλούν δευτεροπαθή ανεπάρκεια της μιτροειδούς είναι τα εμφράγματα, οι μυοκαρδιοπάθειες, η κολπική μαρμαρυγή

Πώς γίνεται η διάγνωση;

Η διάγνωση της ανεπάρκειας μιτροειδούς βαλβίδας γίνεται με ένα απλό διαθωρακικό υπερηχογράφημα (τρίπλεξ) καρδιάς. Πολύ συχνά απαιτείται διοισοφάγειο υπερηχογράφημα καρδιάς που βοηθάει στην καλύτερη χαρτογράφηση της ανεπάρκειας και είναι απαραίτητο για την επιδιόρθωση της βαλβίδας.  Άλλες πιο ειδικές εξετάσεις  που μπορεί να πραγματοποιηθούν είναι η μαγνητική τομογραφία καρδιάς  και η δυναμική υπερηχογραφία καρδιάς (stress echo), που έχει ένδειξη ειδικά σε ασυμπτωματικούς ασθενείς. Τέλος, ασθενείς που έχουν ταχυκαρδίες ή διάταση αριστερού κόλπου καλό είναι να πραγματοποιήσουν ένα holter ρυθμού που βοηθάει στη διερεύνηση αρρυθμιών όπως η κολπική μαρμαρυγή.

Συμπτώματα ανεπάρκειας μιτροειδούς

Όπως αναφέραμε παραπάνω, η ανεπάρκεια της μιτροειδούς βαλβίδας προκαλεί πνευμονική συμφόρηση, διάταση καρδιακών κοιλοτήτων και αρρυθμίες. Αν παραμείνει χωρίς αντιμετώπιση η ανεπάρκεια μιτροειδούς βαλβίδας μπορεί να οδηγήσει σε πνευμονικό οίδημα, καρδιακή ανεπάρκεια, σοβαρές αρρυθμίες και ανεπάρκεια άλλων βαλβίδων.

Τα συνηθέστερα συμπτώματα της ανεπάρκειας της μιτροειδούς βαλβίδας που μας προειδοποιούν είναι:

• Η δυσκολία στην αναπνοή, η δύσπνοια, το «φούσκωμα» ή η εύκολη κόπωση που οφείλονται στη συμφόρηση του αίματος στα πνευμόνια. Αυτά μπορεί να εμφανιστούν σε δραστηριότητα αλλά και στην ηρεμία
• Ταχυκαρδία ή αίσθημα παλμών και αρρυθμία που οφείλεται σε ηλεκτροφυσιολογικές διαταραχές της καρδιάς λόγω της ανεπάρκειας μιτροειδούς

Τα παραπάνω συμπτώματα δείχνουν απώλεια της ισορροπίας στην κυκλοφορία του αίματος λόγω της ανεπάρκειας της βαλβίδας όποτε και επιβάλλεται η έγκαιρη αντιμετώπιση με επεμβατική αντιμετώπιση.

Πρέπει όμως να γνωρίζουμε ότι πολλοί ασθενείς δεν εμφανίζουν κανένα από τα παραπάνω συμπτώματα παρά τη σοβαρή ανεπάρκεια μιτροειδούς βαλβίδας. Οι ασθενείς αυτοί εξακολουθούν να διατρέχουν κίνδυνο εμφάνισης καρδιακής ανεπάρκειας. Έτσι πλέον να συστήνεται ιδανικά η επιδιόρθωση της μιτροειδούς βαλβίδας ακόμα και σε ασυμπτωματικούς ασθενείς με σοβαρού βαθμού ανεπάρκεια.

Αντιμετώπιση της ανεπάρκειας μιτροειδούς βαλβίδας

Αιτιολογική θεραπεία της ανεπάρκειας μιτροειδούς βαλβίδας δεν υπάρχει. Δηλαδή δεν υπάρχει τρόπος να αναστραφεί ή να εξαφανιστεί φαρμακευτικά η εκφύλιση της μιτροειδούς βαλβίδας. Η ανεπάρκεια λοιπόν της μιτροειδούς βαλβίδας αντιμετωπίζεται σχεδόν πάντα επεμβατικά. 

Ανάλογα με τη νόσο, την κατάσταση και τις επιθυμίες του ασθενούς υπάρχει μια σειρά από τεχνικές αποκατάστασης. Αυτές είναι:

• Επιδιόρθωση της μιτροειδούς βαλβίδας, που είναι η ασφαλέστερη επέμβαση με τα καλύτερα μακροπρόθεσμα αποτελέσματα, το πιο φυσιολογικό αποτέλεσμα και την αποφυγή λήψης αντιπηκτικών
• Αντικατάσταση της αορτικής βαλβίδας με μηχανική, βιολογική προσθετική βαλβίδα
• Ενδοσκοπική ή Ρομποτική χειρουργική
• Διαδερμική επιδιόρθωση της μιτροειδούς βαλβίδας

Ο κ Ρουμπελάκης έχει μια από τις μεγαλύτερες σειρές επιδιόρθωσης μιτροειδούς βαλβίδας στην Ελλάδα με ποσοστά επιτυχίας που ξεπερνούν το 98%. Μάλιστα είναι ένας από τους ελάχιστους καρδιοχειρουργούς με πιστοποίηση στην ενδοσκοπική και ρομποτική επιδιόρθωση μιτροειδούς. Οι τεχνικές αυτές έχουν σαν αποτέλεσμα την ταχύτερη επιστροφή στην καθημερινότητα, το μικρότερο χειρουργικό τραύμα, τη μικρότερη πιθανότητα αιμορραγίας και λοιμώξεων και το άριστο κοσμητικό αποτέλεσμα.